De beschikbaarheid van betaalbare huisvesting in Nederland staat onder zware druk. De daklozen populatie in Nederland is de afgelopen tien jaar verdubbeld, terwijl de woningnood blijft toenemen. Vooral gezinnen met een laag inkomen worden getroffen door de grootschalige verkoop, liberalisering, privatisering en sloop van sociale woningen. Dit heeft geleid tot een ernstig tekort aan betaalbare woningen, vooral voor mensen met een handicap, ouderen, jongvolwassenen en mensen die voor het eerst een huis willen kopen. Bovendien heeft deze marginalisering van de sociale huur de vrije huursector duurder en onzekerder gemaakt, waardoor middeninkomens tussen wal en schip vallen. Welke kansen ontstaan wanneer het recht op wonen, in plaats van het recht op eigendom, de prioriteit heeft in de transformatie van de stad?

— Gebaseerd op het Woonopstand Manifest


HOUSING speelt zich af in het Justus van Effen-complex, een historisch complex in de Rotterdamse wijk Spangen dat in de jaren twintig werd gebouwd, toen de haven en industrie van de stad enorm groeiden, wat leidde tot de eerste wooncrisis. Tijdens de tweede wooncrisis in de jaren tachtig vond een stadsvernieuwingsproject plaats waarin de oorspronkelijke 264 kleine woningen van het Justus van Effen-complex samengevoegd tot 164 standaard maisonnettes. Ondanks de renovatie voldeden de woningen al snel niet meer aan moderne wooneisen, en het terrein raakte in verval. In 2012 werd het aantal wooneenheden verder teruggebracht tot 154 als onderdeel van een compleet renovatieproject dat het complex naar hedendaagse wooneisen bracht. Vooruitlopend op de derde, en tevens de huidige, wooncrisis heeft deze meest recente renovatie het Justus van Effen-complex getransformeerd van een idealistisch sociaal woonproject voor de arbeidersklasse naar een middenklasse woongemeenschap binnen Spangen.

HOUSING is een case study van REMCO TORENBOSCH die bestaat uit een tentoonstelling en een publiek programma. Het is het tweede deel van een doorlopende reeks case studies waarbij Torenbosch samen met kunstenaars en archivisten onderzoek doet naar de geschiedenis van (sociale) huisvesting, toegankelijkheid en eigendom. In HOUSING staat de notie van (sociale) huisvesting centraal, waarbij de geschiedenis en het heden van het Justus van Effen-complex als voorbeeld dient voor de laatste drie wooncrises in Rotterdam. De geselecteerde werken bestaan voornamelijk uit interventies die actief in dialoog gaan met de historische ruimte en de toegankelijkheid ervan, samen met enkele archiefstukken over de Rotterdamse geschiedenis van woningnood, uitgeleend door Het Nieuwe Instituut Rotterdam. Het publieke programma richt zich op de woonomstandigheden binnen Rotterdam en Spangen, onderzoekt de complexe invloed van eigendom en

---

REMCO TORENBOSCH studeerde aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam, Universität der Künste in Berlijn, en is een alumnus van de Rijksakademie Amsterdam. In 2013 werd hij genomineerd voor de Prix de Rome. Zijn werk is o.a. tentoongesteld in: Kunsthaus Zurich, Stedelijk Museum Amsterdam, Kunsthalle Wien, De Appel Amsterdam, Victoria and Albert Museum London, CAC Parc Saint Léger, Het Nieuwe Instituut Rotterdam, en GAMeC Bergamo.

---

HOUSING wordt mede mogelijk gemaakt met steun van de Gemeente Rotterdam en het Mondriaan Fonds.

---

EVENEMENT

22.04.23, 16:00 - 20:00
Exhibition opening
HOUSING
een case study van REMCO TORENBOSCH

---

EVENEMENT

06.05.23, 15:00
Spatial Planning: The Justus van Effen Complex and the Spatial State of the Netherlands
een lezing door ARJAN HEBLY & WOUTER VANSTIPHOUT

---

EVENEMENT

03.06.2023, 15:00
Alternative Living: The Housing Cooperative / Squatting as a Spatial Practice
een lezing door ARIE LENGKEEK and RENÉ BOER

---

RONDLEIDING

16.06.2023, 15:00
Rondleiding: HOUSING
met REMCO TORENBOSCH